Επιδράσεις του περιβάλλοντος σε μνημεία

Επιδράσεις όξινης βροχής σε πέτρα και μέταλλο

Σαν μνημείο ορίζεται οποιοδήποτε προϊόν της ανθρώπινης δραστηριότητας επί της γης, το οποίο είναι φορτισμένο με μνήμες. To μνημείο προάγει την ανθρώπινη μνήμη και αποτελεί τον συνδετικό κρίκο του χθες με το σήμερα. Είναι μάρτυρας μιας άλλης εποχής και διαμορφώνει την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του τόπου. Η αναγκαιότητα συντήρησης και διαφύλαξης των μνημείων από φθορές και καταστροφές εξαιτίας περιβαλλοντικών παραγόντων είναι συνεχής.

Η πέτρα είναι από τα υλικά που έχουν χρησιμοποιηθεί κατά κόρον για την κατασκευήκτηρίων και μνημείων στην αρχαιότητα, άλλωστε στην πατρίδα μας ο ασβεστόλιθος υπάρχει άφθονος. Πολλές φορές για την σύνδεση και την στερέωση της τοιχοδομής χρησιμοποιήθηκανκονιάματα, μεταλλικοί σύνδεσμοι και άλλα υλικά, τα οποία με την επίδραση του περιβάλλοντοςφθείρονται και αλλοιώνονται. Οι μεταλλικοίσύνδεσμοι οξειδώνονται, διογκώνονται και ασκούν τάσεις στα δομικά υλικά μέχρι το σημείο θραύσης.

Το νερό σε διάφορες μορφές, αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα φθοράς των μνημείων. Εισχωρεί εύκολα στις ρωγμές της πέτρας και με το φαινόμενο της τριχοειδούς αναρρίχησης, την εμποτίζει σε βάθος συμπαρασύροντας και συστατικά από το έδαφος, όπως άλατα. Σε περιόδους ξηρασίας το νερό εξατμίζεται και τα άλατα κρυσταλλώνονται προκαλώντας διάβρωση σε κεραμικά,τοιχογραφίες, πέτρες. Το φαινόμενο αυτό τηςκρυστάλλωσης των αλάτων παρατηρείται συχνά στα μνημεία που βρίσκονται κοντά στην θάλασσα. Το νερό της θάλασσας περιέχει άλατα, έτσι επιδρά στα δομικά υλικά των μνημείων μέσω του φαινομένου της κρυστάλλωσης των διαλυτών αλάτων που περιέχει ιδίως σε πορώδη υλικά όπως κεραμικά και πετρώματα. Με την πτώση της θερμοκρασίας και την μετατροπή του νερού σε πάγο, ασκούνται ισχυρές πιέσεις που μπορεί να οδηγήσουν στην θραύση.

Άλλος παράγοντας φθοράς είναι η διακύμανση της σχετικής υγρασίας. Η σχετικήυγρασία σε ποσοστό άνω του 70 % ευνοεί την ανάπτυξη μικροοργανισμών και μούχλας στα υγροσκοπικά υλικά,χαρτί, ύφασμα, ξύλο κ.α.. Αντίστοιχα η πτώση των επιπέδων υγρασίας προκαλεί συρρίκνωση έως και καταστροφή των υλικών αυτών. Επίσης οι συνεχείς εναλλαγές των επιπέδων υγρασίας αποδυναμώνουν τα υλικά που συνθέτουν τα έργα τέχνης και συχνά προκαλείται μη αναστρέψιμη φθορά έως και ολική καταστροφή. Γι’ αυτό το επίπεδο σχετικής υγρασίας πρέπει να διατηρείται σταθερό, ιδανικά περί το 45 %.

Διάβρωση χαρτιού από την υγρασία και βιολογική προσβολή

Ο βιολογικός παράγοντας είναι άλλη μια αιτία φθοράς των μνημείων και των μουσειακών αντικειμένων. Ο όξινος χαρακτήρας των εκκριμάτων ζώων και φυτών προσβάλλουν την πέτρα, και τα οργανικά υλικά (χαρτί, ξύλο, ύφασμα, δέρμα) όπως και η δημιουργία αποικιών φυτικής προέλευσης, λειχήνες, μικροοργανισμοί, βάκιλοι και βακτήρια.

Το φως στο ορατό, το υπέρυθρο και κυρίως το υπεριώδες φάσμα έχει καταστροφικά αποτελέσματα στις χρωστικές των έργων τέχνης. Πολλά χρώματα ξεθωριάζουν, αποχρωματίζονται, αποδυναμώνονται γι’ αυτό θα πρέπει να αποφεύγεται η απευθείας επαφή του άπλετου ηλιακού φωτός με το έργο, καθώς και ο έντονος τεχνητός φωτισμός. Όσων αφορά την υπεριώδη ακτινοβολία, επιδρά αμελητέα στα ανόργανα υλικά, δηλαδή τα υλικά από, πηλό, γυαλί, μέταλλο, πέτρα αλλά θα πρέπει να αποφεύγονται οι φωτισμοί μεγάλης έντασης για να μην ανεβάζουν την θερμοκρασία στον χώρο και να μην μειώνουν το επίπεδο υγρασίας. Ο πηλός και το γυαλί αντέχουν ένταση φωτισμού μέχρι 300 lux, ενώ το μέταλλο και η πέτρα μέχρι και 500 lux. Αντίθετα τα οργανικά υλικά, δηλαδή υλικά από ξύλο, δέρμα, χαρτί, ύφασμα, έργα ζωγραφικής σε ξύλο ή μουσαμά είναι πολύ ευαίσθητα στην υπεριώδη ακτινοβολία με ανώτατο επιτρεπόμενο όριο τα 150 lux . Για την αποφυγή φωτοχημικής διάβρωσης στους μουσειακούς χώρους χρησιμοποιούνται οθόνες UV και απορροφητές UV, ενώ τα flash των φωτογραφικών μηχανών και η χρήση φωτισμού κάμερας τηλεόρασης θα πρέπει να αποφεύγονται.

διαβάστε τη συνέχεια στο nomika-epilekta.gr/